Kars’ın tarihî dokusunun önemli bir parçası olan KAÜ-Paşa Konağı, şehrin her köşesinde karşınıza çıkabilecek görkemli yapılardan biridir. Kesin inşa tarihi bilinmemekle birlikte, konağın 1878-1918 yılları arasındaki Rus işgali döneminde askerî konak olarak inşa edildiği kabul edilmektedir. Tarihi boyunca birçok farklı işlev üstlenen bu yapı, Kars’ın kültürel ve mimarî mirasında önemli bir yere sahiptir.

1960’lı yıllarda konut olarak kullanılmaya başlanan yapı, 2011 yılında Kafkas Üniversitesi tarafından devralınmış ve Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Binası olarak işlevlendirilmiştir. Bu süreçte Paşa Konağı, tarihî ve mimarî önemi korunarak modern bir kullanım alanına dönüştürülmüştür. Kars’ın tarihini ve mimarî mirasını yaşatan bu yapı, bugün üniversite hayatına ev sahipliği yapmaktadır.

Baltık mimarî tarzı ile inşa edilmiş olan Paşa Konağı, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı ve tek katlı bir yapıdır. Yapı, eklektik tarz özelliklerini yansıtarak, birden fazla mimarî tarzın izlerini bir araya getirmiştir. Kuzey cephesinde görülen Neo-Rönesans etkileri, özellikle rüstik örgü ile oluşturulan payeler sayesinde cephe üç ana bölüme ayrılmıştır. Bu orta kısımda zarif kapı açıklığı ve pencereler yer almaktadır.

Pencereler Neo-Barok tarzında yapılmış olup, volüt şeklindeki kilit taşları ile vurgulanarak görkemli bir detay kazandırılmıştır. Yapının asıl giriş kapısı ahşap kanatlı olup, zarif bir Art-Nouveau tarzında tasarlanmış demir şebekeli sundurma ile korunmaktadır. Bu detaylar, yapının mimarî zenginliğini ve zarafetini ortaya koyan önemli unsurlar olarak öne çıkmaktadır.

Cephenin üst kısmı, silmelerle oluşturulan zarif kornişlerle sonlandırılmıştır. Binanın köşeleri ise dikkat çekici bir şekilde alınlıklarla taçlandırılmış olup, yapıya anıtsal bir görünüm kazandırmıştır. Bu mimarî unsurlar, Paşa Konağı’nın hem işlevsel hem de estetik bir yapı olmasını sağlamaktadır.

KAÜ-Paşa Konağı, Kars’ın Rus işgali dönemi mimarisinin en iyi örneklerinden biri olarak, şehrin zengin tarihî dokusunu temsil etmektedir. Hem askerî konak olarak inşa edilmesi hem de daha sonra farklı işlevler üstlenmesi, yapının tarihî önemini artırmaktadır. Özellikle Baltık ve eklektik tarzların bir araya getirildiği bu yapı, Kars’ın çok katmanlı kültürel geçmişini yansıtmaktadır.

Bu yapı, zaman içinde Kars’ın gelişen üniversite hayatına da önemli katkılarda bulunmuş ve günümüzde Kafkas Üniversitesi’ne ev sahipliği yaparak şehrin eğitim hayatında önemli bir rol üstlenmiştir.

Kars’ı ziyaret eden mimarî ve tarih meraklıları için KAÜ-Paşa Konağı, kaçırılmaması gereken bir keşif noktasıdır. Binanın dış cephesindeki zarif taş işçiliği, volütlü kilit taşları ve zarif sundurma gibi detaylar, ziyaretçilerine 19. yüzyıl mimarisinin ihtişamını yakından görme fırsatı sunmaktadır. Baltık ve Neo-Rönesans etkilerini bir arada barındıran bu yapı, Kars’ın tarihî dokusunu keşfetmek isteyenler için eşsiz bir duraktır.