Kars’ın zengin tarihî ve mimarî dokusunu yansıtan yapılarından biri olan İl Özel İdare Binası, 19. yüzyıl sonunda Baltık mimarî tarzında inşa edilmiştir. Tarihî süreçte farklı işlevlerle kullanılmış olan bu etkileyici yapı, dış cephesindeki ince taş işçiliği ile dikkat çekmektedir. Ziyaretçilerin ilgisini çeken ve beğenisini kazanan bu zarif taş işçiliği, binanın hem mimarî estetiğini hem de tarihî değerini vurgulamaktadır.

1878-1918 yılları arasındaki Rus işgali döneminde kilise binası olarak inşa edilen İl Özel İdare Binası, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde şehrin mimarî zenginliğine katkı sağlayan önemli bir yapıdır. 1923 yılından sonra, Cumhuriyetin ilânı ile birlikte bina Ziraat Bankası olarak kullanılmaya başlanmış, 1984 yılında yapılan restorasyon çalışmaları sonrası Anadolu Lisesi olarak hizmet vermiştir. Bu işlevsel dönüşümler, binanın şehrin farklı dönemlerindeki önemini göstermektedir.

Günümüzde ise bina, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü ve İl Özel İdare Binası olarak kullanılmaktadır. Bu restorasyon ve yeniden işlevlendirme çalışmaları, binanın tarihî ve mimarî değerini koruyarak modern kullanıma uygun hale getirilmesini sağlamıştır.

İl Özel İdare Binası, dikdörtgen planlı ve iki katlı olarak inşa edilmiştir. Yapının güney cephesindeki yan kanatlar dışa taşıntılı olarak yapılmış olup, binaya görsel bir dinamizm kazandırmaktadır. Binanın cephesinde kullanılan çokgen kesitli taşlar, yapının genel estetiğine farklı bir derinlik ve zenginlik katmıştır. Bu taş işçiliği, binanın dikkat çeken unsurlarından biri olup, ziyaretçilere Baltık mimarisinin zarif detaylarını sunmaktadır.

Binanın köşelerinde, plasterlerde, pencere ve kemerlerde kullanılan açık renkli taşlar, cephenin hareketliliğini artırmış ve binaya estetik bir kontrast katmıştır. Bu taş işçiliği, Neo-Rönesans etkisini yansıtan binanın mimarî güzelliğini ön plana çıkaran önemli bir detaydır.

Cephede, dikdörtgen ve yuvarlak formlu olmak üzere farklı ölçülerde pencere açıklıkları yer almakta olup, bu detaylar yapının zengin mimarî tasarımını tamamlamaktadır. Yan kanatlarda bulunan iki kapı açıklığı, binaya işlevsellik katarken, üst kısmında yer alan Neo-Rönesans üslubunda yapılmış kalkan duvar ile yapı zarif bir şekilde sonlandırılmıştır.

İl Özel İdare Binası, Kars’ı ziyaret edenler için mimarî ve tarihî açıdan keşfedilmesi gereken önemli bir yapıdır. Binanın dış cephesindeki taş işçiliği ve farklı üslupların zarif bir şekilde bir araya getirilmiş olması, ziyaretçilerin hayranlıkla izleyeceği detaylar arasında yer almaktadır. Baltık ve Neo-Rönesans mimarî unsurlarıyla bezenmiş bu yapı, tarihî yapılarla ilgilenenler için kaçırılmaması gereken bir duraktır.

İl Özel İdare Binası, Kars’ın zengin mimarî geçmişinin bir simgesi olarak, şehrin tarihî ve kültürel mirasına katkıda bulunmaktadır. Farklı dönemlerde farklı işlevlerle kullanılmış olan bu yapı, Kars’ın geçmişine dair derin izler taşırken, aynı zamanda günümüz kullanımı için korunmuş ve restore edilmiştir.