Kars’ın zarif mimarisini ve zengin tarihî dokusunu yansıtan Defterdarlık Binası, dönemin zorluklarına rağmen etkileyici işçiliği ve dış cephesindeki süslemelerle dikkat çekici bir yapıdır. Kitabesi bulunmadığı için kesin inşa tarihi bilinmemekle birlikte, mimarî planı ve detaylarından hareketle, bu binanın Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında inşa edildiği tahmin edilmektedir.

Başlangıçta tiyatro binası olarak tasarlandığı düşünülen yapı, cumhuriyetin ilanından sonra 1923 yılında Hükümet Binası olarak kullanılmıştır. Daha sonra, 1983 yılında kapsamlı onarımlar geçiren bina, Kars’ın Defterdarlık Binası olarak hizmet vermeye başlamıştır. Her bir dönemde farklı işlevler üstlenmiş bu yapı, Kars’ın tarihî zenginliğini ve çok yönlü kullanımını simgelemektedir.

Bina, bodrum kat üzerine üç katlı bir yapıya sahiptir ve özellikle iç mekânında farklı büyüklükteki servis odaları ile işlevselliğini ön plana çıkarmıştır. Binanın ana cepheleri bosajlı duvar tekniği ile inşa edilmiş olup, bu teknikle duvarlara dayanıklılık ve zarafet de kazandırılmıştır. Kuzey ve güney cephelerinde yer alan dikdörtgen formlu pencereler ve yapının genelinde kullanılan iyon başlıklı gömme sütunlar, binaya bir Neoklasik zarafet katar.

Cephe boyunca dikkat çeken bir diğer detay ise süslemelerdir. Bitkisel motifli kuşaklar, rozetler ve madalyonlar, binanın yüzeyinde estetik bir düzen yaratır. Binanın kuzeybatı köşesi, sokak dokusuna uygun olarak köşeli şekilde tasarlanmış ve en üstte kemerli bir çıkma ile taçlandırılmıştır, bu da ona görsel bir zenginlik katmaktadır. Bu detaylar, Neoklasizm, Barok ve Art Nouveau yarzlarının kusursuz bir uyum içinde bir araya geldiği bir eklektik mimarî tarzı temsil eder.

Tarih Boyunca Farklı İşlevler

Defterdarlık Binası, inşa edildiği günden itibaren Kars’ta farklı işlevler üstlenmiş önemli bir yapıdır:

1. Tiyatro Binası: Yapının başlangıçta bir tiyatro olarak tasarlandığı düşünülmektedir. Geniş iç mekânı ve dönemin estetik anlayışı, kamuya açık bir kültürel merkez olarak kullanıldığını düşündürmektedir.
2. Hükümet Binası (1923 Sonrası): Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte, bina bir süre hükûmet binası olarak kullanılmıştır. Kars’ın yerel yönetim merkezi olarak önemli bir rol üstlenmiş ve şehirdeki idarî faaliyetlerin merkezinde yer almıştır.
3. Defterdarlık Binası (1983 Sonrası): 1983 yılında yapılan restorasyonun ardından bina, Defterdarlık Binası olarak hizmet vermeye başlamış ve Kars’ın finansal ve idarî işlerini yürüten merkezlerden biri haline gelmiştir. Bu dönemde, halkın vergi ve malî işlemlerini yaptığı önemli bir kamu kurumu olmuştur.

Defterdarlık Binası, tarihi ve mimarî meraklıları için Kars’ın en dikkat çekici yapılarından biridir. Ziyaretçiler binanın dış cephe süslemelerini incelerken, dönemin mimarî zarafetini ve sanatsal işçiliğini yakından görebilirler. Binanın tarihî işlevleri de Kars’ın çok yönlü geçmişine ve bu bölgedeki kültürel değişimlere tanıklık etme fırsatı sunar.

Binanın Neoklasik mimarî detayları ve dış cephedeki zengin süslemeler ziyaretçilere mimarî bir şölen sunarken, yapı aynı zamanda Kars’ın Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi mirasının bir simgesi olarak öne çıkar. Özellikle tarihî yapıları keşfetmeyi sevenler için Defterdarlık Binası, şehrin kültürel dokusunu anlamanın en güzel unsurlarından biridir.

Defterdarlık Binası, Kars’ın tarihî mimarî mirasında önemli bir yere sahip olup, Neoklasik, Barok ve Art Nouveau unsurlarının birleştiği eklektik tarzın en güzel örneklerinden biridir. Tarih boyunca farklı işlevler üstlenen bu yapı hem mimarî hem de tarihi açıdan Kars’ın çok katmanlı geçmişini yansıtan önemli bir simgedir.

Kars’ın zengin mimarî mirasının bir temsilcisi olan Defterdarlık binası hem kültürel hem de tarihî açıdan büyük bir öneme sahiptir. "Tarihi Kimliğiyle Kars Kenti Projesi" kapsamında gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarıyla binanın tarihî kimliği korunmuş ve modern Kars’ın turizm potansiyelinin artırılmasına katkı sağlanmıştır. Bu bina, Kars’ın mimarî dokusunu anlamak ve keşfetmek isteyen ziyaretçiler için kaçırılmaması gereken bir duraktır.

Kars’ın tarihî ve kültürel dokusuna ışık tutan Defterdarlık Binası, zarif işçiliği ve mimarî detaylarıyla şehrin simgelerinden biridir. Tarihi boyunca farklı işlevler üstlenen bu yapı, günümüzde Defterdarlık Binası olarak hizmet vermekte ve Kars’ın zengin tarihini günümüze taşımaktadır. Bina, mimarî zarafeti ve tarihî önemi ile Kars’ın turistik gezi noktalarından biri olarak mutlaka keşfedilmelidir.