Kars’ın zengin tarihî mirası içinde öne çıkan yapılardan biri olan Bira Fabrikası (Askerî Hamam), 19. yüzyılın sonlarında inşa edilmiş olup, her köşesinde tarihin izlerini barındırmaktadır. 1878-1918 yılları arasındaki Rus işgali döneminde bira üretim tesisi olarak kullanıldığı bilinen bu yapı, şehrin endüstriyel tarihine ışık tutan nadide örneklerden biridir. Cumhuriyetin ilânıyla birlikte askerî ihtiyaçlara hizmet etmek amacıyla askerî hamam olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Günümüzde kullanılmayan yapı, Kars’ın zengin kültürel mirasını ve çok katmanlı geçmişini yansıtan önemli bir tarihî anıt olarak varlığını sürdürmektedir.

Kesin inşa tarihi bilinmeyen bu yapının, Ruslar tarafından bira fabrikası olarak tasarlanıp işletildiği, mimarî detayları ve dönemin endüstriyel tasarım anlayışıyla örtüşmektedir. 1923 yılından sonra askerî hamam olarak kullanılan yapı, Kars’ın toplumsal ve askerî hayatında önemli bir rol oynamıştır. Bu tarihî bina, şehrin farklı dönemlerindeki işlevsel değişimlere dair zengin bir anlatı sunmaktadır.

Yapı, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir alan üzerine kurulmuş tek katlı bir kâgir binadır. Bu tipik endüstriyel tasarım, dönemin fabrika yapılarında sıklıkla görülen işlevselliği ve sadeliği yansıtır. Güneye bakan cephede, belirli aralıklarla dizilmiş dikdörtgen planlı basık kemerli iki giriş kapısı dikkat çeker. Bu girişler, yapının endüstriyel işlevine uygun olarak sade ve sağlam bir yapı sağlarken, pencereler de aynı sade formu takip eder. Doğu ve batı cephelerinde sadece pencere açıklıkları mevcuttur, bu da yapının iç mekânın doğal ışıkla aydınlatılmasına olanak sağlamıştır.

Yapının mimarî detayları arasında öne çıkan unsurlardan biri de, kalan izlerden anlaşıldığı üzere yapının silmelerden oluşan saçakla sonlandırılmış olmasıdır. Bu silmeler, yapıya hafif bir dekoratif öğe katarken, dönemin endüstriyel binalarında sıklıkla görülen işlevsel sadelikle uyum içinde olmuştur. Toprak dam şeklinde tasarlanan üst örtü, yapının geleneksel bir mimarî unsuru olarak dikkat çeker ve bölgenin iklim koşullarına uygun olarak inşa edildiğini kanıtlar. Ayrıca binanın üzerinde, doğu cephedeki kapının üzerine denk gelecek şekilde yükselen küçük kare planlı bir blok bulunmaktadır. Bu bloğun, yapının işlevine dair ek bir yapı olabileceği ve binanın endüstriyel geçmişine dair önemli bir iz taşıdığı düşünülmektedir.

Bira Fabrikası olarak tasarlanan bu yapı, Kars’ın endüstriyel ve ekonomik gelişiminde önemli bir yer tutmuştur. Ancak Cumhuriyetin ilânıyla birlikte askerî hamam olarak kullanılması, yapının farklı dönemlerde değişen toplumsal ihtiyaçlara nasıl adapte olduğunu göstermektedir. Askerî hamam olarak uzun yıllar hizmet veren bina, Kars’ın askerî ve sosyal tarihine dair önemli bir tanık olarak kabul edilmiştir.

Bira Fabrikası (Askeri Hamam), Kars’ın endüstriyel ve askerî tarihine ilgi duyan ziyaretçiler için büyüleyici bir keşif noktasıdır. Yapının mimarî detayları, Rus işgali döneminde şehre kazandırılan Baltık mimarî tarzının endüstriyel tasarımla nasıl birleştirildiğini gösterir. Bugün kullanılmayan bu yapı, tarihe meraklı ziyaretçiler için Kars’ın farklı dönemlerine dair derin bir anlayış sunmaktadır.