Kars, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış köklü geçmişi ve zengin kültürel mirasıyla bilinir. Bu mirasın en değerli sembollerinden biri olan Aziz Asdvadzadzin (Meryem Ana) Kilisesi, Kars’ın tarihî dokusuna derinlik katan önemli bir ibadet yeridir. Kars Kalesi’nin güneybatısındaki yamaçta yer alan bu etkileyici yapı, şehrin kültürel ve dinî çeşitliliğini yansıtan bir anıt olarak öne çıkar.

Kilise, 1690 yılında Hazar Çelebi, Rahip Arakel Daşirkli ve yerel halkın katkılarıyla inşa edilmiştir. Bu inşa süreci, dönemin zengin dinî dokusunu ve toplumun bir arada çalışma kültürünü yansıtmaktadır. Ancak kilise, 19. yüzyılda yaşanan yıkımın ardından harap duruma gelmiştir. 1864 yılında Kazez Boğos Melkonyan ve Hovhannes Mardoyan’ın denetiminde yeniden inşa edilerek Hz. Meryem’e ithaf edilmiştir. Bu yeniden inşa süreci hem kilisenin varlığını devam ettirmiş hem de yapıya yeni bir mimarî zenginlik kazandırmıştır.

Aziz Asdvadzadzin Kilisesi, doğu-batı doğrultusunda tek nefli bazilikal planla inşa edilmiştir. Bazilikal plan, kilisenin zarif ve sade yapısını oluştururken, kilisenin manevî atmosferini güçlendiren bir düzen sunmaktadır. Kilisenin apsisi, içten yarım yuvarlak, dıştan ise düz duvarlı olarak tasarlanmıştır. Bu mimarî detay, yapıya hem denge hem de estetik bir derinlik katmaktadır. Kilisenin apsis penceresinin hemen altında yer alan haçkar (taşa oyulmuş haç), Ermeni Hıristiyanlığının önemli simgelerinden biridir ve kilisenin tarihî ve dinî önemini daha da vurgulamaktadır.

Aziz Asdvadzadzin Kilisesi, sadece mimarisiyle değil, Kars’ın dinî ve kültürel dokusuna yaptığı katkıyla da dikkat çekmektedir. Kilisenin yeniden inşa süreci, Kars’ın çok kültürlü yapısının bir simgesi olarak kabul edilmektedir. Hem Hıristiyanlık hem de İslâm dönemlerine tanıklık etmiş olan Kars, bu tür yapılar aracılığıyla kültürel ve dinî çeşitliliği bir arada barındırmaktadır. Kilise, Ermeni Hıristiyan topluluğu için önemli bir ibadet merkezi olmasının yanı sıra, bugün de Kars’ın tarihine ışık tutan bir anıt olarak varlığını sürdürmektedir.

Aziz Asdvadzadzin (Meryem Ana) Kilisesi, Kars’ı ziyaret eden tarih ve kültür meraklıları için unutulmaz bir duraktır. Kilisenin mimarî detayları, tarihî zenginliği ve manevî atmosferi, ziyaretçilere geçmişin izlerini sürme ve Kars’ın çok katmanlı tarihine tanıklık etme fırsatı sunar. Özellikle haçkar gibi zarif taş işçiliği, dönemin sanatsal becerilerini yansıtan etkileyici bir unsur olarak öne çıkar.

Bu kilise, Kars Kalesi’ne yakın konumuyla ziyaretçilere hem görsel hem de manevî bir deneyim sunar. Tarihin izlerini sürmek ve bu büyüleyici yapıyı keşfetmek isteyen herkes için Aziz Asdvadzadzin Kilisesi, kaçırılmaması gereken bir noktadır.