Kars’ın tarihî yapıları arasında önemli bir yer tutan Arap Tabya, şehrin zengin askerî mirasının en güçlü sembollerinden biridir. Tabyalar, Kars’ı düşman saldırılarından korumak için stratejik olarak inşa edilmiş savunma yapılarıdır ve Arap Tabya, şehrin bu tür savunma kalelerinin en büyüğü olarak öne çıkar. Kars’ın Kaleiçi Mahallesi'nde bulunan Karadağ Tepesi’nde yer alan ve Kars Çayı’na hâkim bir konuma sahip Arap Tabya, Kars’ın savunma tarihinde önemli bir rol oynamıştır.

Arap Tabya, Sultan Abdülmecit döneminde, 1848-1853 yılları arasında Erzurum Valisi Zarif Mustafa Paşa tarafından kurulan bir komisyon tarafından inşa edilmiştir. 19. yüzyılın ortalarında, Osmanlı İmparatorluğu’nun savunma stratejilerini geliştirdiği bir dönemde inşa edilen bu yapı, Kars’ın sınır bölgelerinde savunma hattını güçlendirmek amacıyla yapılmıştır. Şehirde bulunan 46 tabya arasında en büyüğü olan Arap Tabya, Osmanlı'nın askerî mühendislik alanındaki yetkinliğini gözler önüne seren önemli bir yapı olarak dikkat çekmektedir.

Arap Tabya, batıdan gelerek güneye doğru yönelen “L” şeklinde taş duvarlarla çevrili bir savunma hendeği ile korunmaktadır. Bu hendek, düşman saldırılarına karşı etkili bir savunma mekanizması olarak tasarlanmıştır. Tabya ana kurgusunun köşelerinde yer alan yarım yuvarlak planlı savunma mevzileri, yapıdaki askerî tasarımın detaylı ve stratejik düşünülerek yapıldığını gösterir. Bu mevziler hem düşmanı gözlemlemek hem de saldırılara karşı tabyayı korumak amacıyla yerleştirilmiştir.

Tabyanın içinde yer alan kışla binası, doğu-batı doğrultusunda yönlendirilmiştir. Kışla, askerlerin konakladığı ve savaşa hazırlandığı bir yer olarak hizmet vermiştir. İç kısımdaki bu yapılar, dönemin askerî ihtiyaçlarına göre tasarlanmış ve tabyanın işlevselliğini artırmıştır.

Arap Tabya, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kars'ı koruma amacıyla geliştirdiği güçlü bir savunma sisteminin parçasıdır. Kars, tarihi boyunca birçok kez işgale uğramış ve Osmanlılar için kritik bir sınır şehri olmuştur. Arap Tabya’nın stratejik konumu ve mimarî özellikleri, bu yapıların düşman saldırılarına karşı nasıl bir savunma hattı oluşturduğunu göstermektedir. Tabya, Osmanlı ordusunun düşman saldırılarını engellemek ve şehri korumak için kullandığı birincil savunma noktalarından biri olmuştur.

Arap Tabya, tarih ve askerî mimariye ilgi duyan ziyaretçiler için eşsiz bir keşif sunar. Yüksek konumu sayesinde Kars’ın doğal manzarasını ve Kars Çayı’nı gözler önüne seren bu yapı hem tarihî bir savunma mekanizmasını hem de Osmanlı İmparatorluğu’nun askerî gücünü yakından deneyimlemek isteyenler için ideal bir yerdir.

Ziyaretçiler Arap Tabya’da dolaşırken, savunma mevzilerinde yürüyebilir, askeri stratejilerin nasıl uygulandığını görebilir ve dönemin mühendislik harikası olan bu yapıyı keşfedebilir. Arap Tabya, Kars’ın zengin askerî geçmişine dair derin bir anlayış sunar ve şehrin tarihî dokusunu anlamak isteyenler için vazgeçilmez bir durak niteliğindedir.

Kars’ın tarihî zenginlikleri arasında yer alan Arap Tabya, ziyaretçilerini geçmişe götüren bir savunma yapısı olarak şehrin askerî mirasını gün yüzüne çıkarıyor. Osmanlı’nın güçlü savunma stratejilerini ve askerî mühendislik becerisini gözler önüne seren bu yapı, Kars’ın tarihî dokusunu keşfetmek isteyenler için unutulmaz bir deneyim sunuyor.