Ani Örenyeri’nin büyüleyici atmosferinde yer alan Tigran Honentz Aziz Krikor Lusavoriç Kilisesi, tarihin ve sanatın kusursuz bir birleşimini sunar. Ani’nin güneydoğusunda konumlanmış olan bu etkileyici kilise, kitabesine göre 1215 yılında, şehre hâkim olan Gürcü Krallığı döneminde, Ani’li bir tüccar olan Tigran Honentz tarafından inşa edilmiştir. Kilise, bu dönemin ihtişamını ve zenginliğini yansıtan mimarisi ve süslemeleriyle dikkat çekmektedir.

1251 yılında kilisenin batısına gavit (Ermeni kiliselerinde genellikle giriş bölümü olarak kullanılan büyük kapalı mekân) eklenmiş ve 13. yüzyılın ikinci yarısında ise gavitin kuzeyine bir şapel ilave edilmiştir. Bu genişlemeler, kilisenin dönemin mimarî gelişmeleriyle uyum içinde büyüdüğünü ve zenginleştiğini göstermektedir.

Kilisenin planı tek nefli olup, yapının ortasında yükselen zarif bir kubbe ile taçlandırılmıştır. Kilisenin dış cepheleri ise zengin bitkisel motiflerle ve kabartmalarla süslenmiş olup, bu süslemelerde Selçuklu etkisi açıkça görülmektedir. Özellikle kemer köşeliklerine işlenen kabartma hayvan figürleri, kilisenin en dikkat çekici detaylarından biridir. Bu figürler arasında aslan, kartal, sülün, horoz ve grifon gibi hayvanlar yer alır. Bazı kabartmalar, hayvanların mücadele sahnelerini betimleyerek birer sanatsal anlatı sunmaktadır.

Kilisenin dışı kadar etkileyici olan iç mekânı, Hz. İsa ve Aziz Krikor Lusavoriç’in (Gregory the Illuminator) hayatını anlatan zengin freskolar ile süslenmiştir. Bu freskolar, Ermeni Hıristiyan sanatının en güzel örneklerinden birini sunar ve ziyaretçilerine hem sanatsal hem de dinî bir deneyim yaşatır. Freskler, Hıristiyanlığın erken dönemlerinde bu bölgede yaşamış olan Ermeni azizlerin ve kutsal figürlerin yaşamlarını ve mucizelerini betimler. Renklerin canlılığı ve detayların inceliği, bu freskleri ziyaret eden herkes için unutulmaz bir görsel şölen sunar.

Tigran Honentz Aziz Krikor Lusavoriç Kilisesi, sadece mimarî bir yapı değil, aynı zamanda Orta Çağ Hıristiyan dünyasının ve Ermeni kültürünün sanatsal başarılarının bir sembolüdür. Dış cephedeki hayvan figürleri ve Selçuklu etkili süslemeler, dönemin kültürel etkileşimlerinin canlı bir örneğini sunarken, iç mekânda yer alan freskolar, Ermeni sanatının zarafetini ve zenginliğini gözler önüne serer.

Bu kilise, Ani’nin karmaşık tarihini ve mimarî zenginliğini keşfetmek isteyen ziyaretçiler için kaçırılmaması gereken bir duraktır. Kiliseyi çevreleyen doğa, özellikle bahar aylarında açan çiçekler ve yeşilliklerle birlikte adeta bir kartpostal gibi büyüleyici manzaralar sunar.

Ani Tigran Honentz Aziz Krikor Lusavoriç (Nakışlı) Kilisesi, Ani Örenyeri’ni ziyaret eden herkes için zamanın ötesine geçiren büyüleyici bir duraktır. Hem mimarisi hem de sanatıyla bu kilise, Orta Çağ’ın ve Ermeni sanatının en iyi örneklerinden biridir.