Gazi Mustafa Kemal Atatürk, hem Milli Mücadele döneminde hem de Cumhuriyetin kuruluşundan vefatına kadar geçen süreçte ülkeyi karış karış gezmiş, halkla iç içe olup görüşlerini alarak Cumhuriyetin ilke ve inkılaplarının oluşumuna zemin hazırlamıştır. 1924 yılında 29 Ağustos'tan 18 Ekim'e kadar süren yurt gezisinde, eşi Latife Hanım ve yakın çalışma arkadaşlarıyla birlikte Sarıkamış’tan Kars’a geçmiştir.

Kars'ta büyük bir coşkuyla karşılanmış, şehirde hükümet binası, Türk Ocağı, ticaret odası ve okulları ziyaret etmiş, halkın ihtiyaçlarını dinlemiştir. Ayrıca, depremden zarar gören bölgeye devlet yardımlarını organize etmiştir.

Atatürk, Kars’ta "Hoş Gelişler Ola Mustafa Kemal Paşa" türküsü ile büyük bir coşkuyla karşılanmış, halkın moral ve motivasyonunu yükseltmiştir.

Bu gezi, Cumhuriyetin ilk yıllarında toplumsal gelişim ve kalkınma açısından büyük önem taşımış ve Doğu Anadolu'nun önemini vurgulamıştır.

Dedesi Kars’a mutasarrıf olarak atandığı için 1,5 yıl Kars'ta yaşadı. Karslı şair ve müderris Vaizzade Seyid Mehmet Hamid Efendi'den divan edebiyatını öğrendi, avcılık, atıcılık ve cirit dersleri aldı.

Dedesi ile 1854’te İstanbul’a döndü. Kars'ta yaşadıkları, ileride yazacağı tiyatro eserlerine ilham verdi. Namık Kemal, Midilli'de sürgündeyken Abdülhak Hamit'e gönderdiği bir mektupta, nişanlısının ardından gönüllü nefer olarak Kars'a kadar gelmiş ve bir taburun trampetçisi olarak şehit olmuş Kürt kızın cenazesini gördüğünden bahseder. Bu olay, "Vatan Yahut Silistre" oyunundaki Zekiye karakterini yaratırken ilham kaynağı olmuştur.

Kazım Karabekir Paşa, Kurtuluş Savaşı sırasında Doğu Cephesi Komutanı olarak Kars'ın kurtarılmasında kritik bir rol oynamıştır.

1920 yılında Ermeni kuvvetlerinin işgali altındaki Kars'ı geri almak için düzenlediği başarılı askeri operasyonlarla tanınır. 30 Ekim 1920'de Kars'ı Ermeni işgalinden kurtararak şehre girmiş ve buradaki Türk hakimiyetini yeniden sağlamıştır.

Karabekir Paşa'nın stratejik liderliği ve askeri dehası, Kars ve çevresindeki Türk halkının özgürlüğüne kavuşmasında büyük katkı sağlamıştır. Ayrıca, Kars'ta askeri ve idari düzenlemeler yaparak bölgenin istikrarını ve güvenliğini sağlamıştır.

Cemal Süreya'nın Kars ile bağlantısı, şiirinde belirginleşir. Cemal Süreya, Kars'ı hiç görmeden Paris'te bir otel odasında "Kars" isimli bir şiir yazar. Bu şiirde, Kars'ı iç dünyasında hayal ettiği bir şehir olarak tasvir eder.Bu şiirinde Kars, beyaz ve uzak bir güzellik olarak betimlenir ve çocukların şehri olarak tanımlanır. Süreya'nın bu şiiri, Kars'ın soğuk kışları ve içten sıcaklığını aynı anda yansıtır.

Orhan Pamuk'un önemli eserlerinden biri olan "Kar" romanı Kars'ta geçmektedir. Roman, Kars'ın sosyal ve siyasi atmosferini konu alır ve bu nedenle Pamuk'un Kars ile bağlantısı vardır.

Ahmet Muhtar Paşa, Kars ile doğrudan ilişkilidir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Kars savunmasını yönetmiş ve Kars'ın düşmemesi için büyük çaba göstermiştir. Ancak, Rus kuvvetleri şehri ele geçirmiştir.

Evliya Çelebi, 17. yüzyılda yaşamış ünlü Osmanlı gezgini ve yazarıdır. Seyahatnamesi ile birçok coğrafyayı ve şehirleri detaylı bir şekilde kaleme almıştır. Kars ile olan bağlantısı, Defterdarzâde Mehmed Paşa'nın Erzurum beylerbeyiliğine tayin edilmesiyle başlamış ve bu süreçte Kars’a da seyahat etmiştir. Seyahatnamesinde Kars’tan ve Kars Kalesi'nden bahsetmiştir. Ayrıca, Kars’ın tarihî ve coğrafi özelliklerine dair bilgiler sunmuştur.

Evliya Çelebi’nin Kars’a yaptığı bu ziyaret, onun Doğu Anadolu ve Kafkasya bölgelerini keşfetme serüveninin bir parçasıdır.

Rus edebiyatının en önemli figürlerinden biridir ve Kars ile doğrudan bağlantılıdır. 1829 yılında, Rus ordusuyla birlikte Kafkasya'daki seferlere katılan Pushkin, Kars'ı ziyaret etmiş ve bu ziyaretini "Erzurum Yolculuğu" adlı eserinde detaylandırmıştır.

Bu eser, Pushkin'in Kafkasya ve Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki gözlemlerini içerir ve Kars'ı da bu bağlamda ele alır.

Kars ile doğrudan bağlantılı olan önemli bir kişiliktir. Gurdjieff, 19. yüzyılın sonlarında Kars'ta doğmuş ve burada büyümüştür. Gurdjieff, mistik bir filozof, ruhsal öğretmen ve "Dördüncü Yol" adı verilen öğretisiyle tanınır.Kars, Gurdjieff'in erken yaşamında önemli bir rol oynamıştır. Bu bölgedeki farklı kültürler ve dini topluluklar, onun düşünsel gelişimine katkıda bulunmuştur.

Gurdjieff, Kars'ta geçirdiği yıllar boyunca çeşitli dini ve mistik öğretileri araştırmış ve bu bilgiler onun ileride geliştireceği öğretilerin temelini oluşturmuştur. Gurdjieff'in Kars'taki yaşamı, onun dünya görüşünü şekillendirmiş ve daha sonra geliştireceği ruhsal öğretinin temel taşlarını oluşturmuştur.

Ebu'l-Hasan Harakani, Kars ile yakından bağlantılı önemli bir İslam alimidir ve şehirde manevi bir figür olarak kabul edilir. İran’ın Horasan bölgesinde doğan Harakani, tasavvuf yolunda önemli bir isim olup, Ahmet Yesevi'nin üstadıdır. Harakani, Kars'a yerleşmiş ve burada vefat etmiştir. Kars'ta yer alan Ebu'l Hasan Harakani Türbesi, önemli bir manevi merkezdir ve onun öğretileri şehirde derin izler bırakmıştır.

Bugün Kars'ta Harakani adına düzenlenen etkinlikler ve anma törenleri, onun mirasını yaşatmakta ve şehir ile olan bağlantısını sürdürmektedir.

Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli komutanlarından biri olan Halit Paşa, Kars'ın ve Doğu Anadolu'nun savunmasında önemli görevler üstlenmiştir. "Karsıalan" lakabı, onun Kars’a olan bağlılığını simgeler.