Kesin inşa tarihi bilinmeyen yapının Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında yaptırıldığı kabul edilmektedir. Etrafı duvarlarla çevrili geniş bir alana kurulmuş olan yapı bir dönem Kadın Hapishanesi olarak işlevlendirilmiş, 2007 yılında restore edilerek Kültür Evi olarak hizmet vermeye başlamıştır. Yapılardan bazıları yıkıntı halinde, tam merkezdeki ise sağlam bir şekilde günümüze ulaşmıştır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı ve tek katlı olarak inşa edilmiştir. Düzgün kaliteli kesme taştan inşa edilen yapının asıl giriş kapısı kuzey yönde olup her cephede dikdörtgen formlu yuvarlak kemerli pencere açıklıklarına yer verilmiştir. Bahçe kapısı düzgün kesme taştan kırık kemer formunda yapılmıştır.

Konağın kesin inşa tarihi bilinmese de 19. yüzyılda yaptırıldığı tahmin edilmektedir. 93 Harbi’nde Şark Cephesi Komutanı Gazi Ahmet Muhtar Paşa tarafından kullanılmıştır. 2001 ve 2014 yıllarında onarım gören yapı, günümüzde Sanat Galerisi olarak faaliyet göstermektedir. Kareye yakın dikdörtgen bir plan şemasında olan konak iki katlıdır. Klasik Osmanlı konutları üslubunda ele alınmıştır. Giriş kapısının da bulunduğu güney cephesinin ikinci katındaki bitkisel süslemeli ahşap balkonu ile dikkat çekicidir.

Görkemli mimarisi ile yıllara meydan okuyan ve Baltık mimarisinin en önemli yapılarından biri olan Ticaret ve Sanayi Odası Binası'nın, kesin inşa tarihi bilinmemekle beraber yapının Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında kamu binası ya da konut olarak yaptırıldığı kabul edilmektedir.

1923 yılından sonra Sanayi ve Ticaret Odası olarak kullanılmaya başlanmış olan Ticaret ve Sanayi Odası Binası günümüzde de aynı amaca hizmet etmektedir.

6 Ekim 1924 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün yapıyı ziyaret etmiş olması yapıya ayrı bir önem katmaktadır.

Yapı eğimli arazi üzerine, ana caddenin köşesine konumlandırılmış olup bodrum kat üzerine tek katlı olarak inşa edilmiştir. Güney ve batı cephe ve Neo-Klasik, Neo-Rönesans ve Neo-Barok üslupta düzenlenmiştir.

Dikey panoların üzerinde kabartma palmet motifleri yer almaktadır. Güneydeki kapının üzeri istiridye motifi ve akantların yer aldığı Neo-Barok üslupta alınlık ile taçlandırılmıştır.

Tarihin unutulmaz anlarına tanıklık etmiş, önemli tarihi anlaşmalara ev sahipliği yapmış olan Vali Konağı Binası, 1883 yılında inşa edilmiştir.

1919 yılında Cenub-i Garb-i Kafkas Hükümeti’nin Şura Binası ve Kazım Karabekir Paşa’nın Karargâhı olarak kullanılan yapıda 1921 yılında Kars Antlaşması imzalanmıştır. 1923 yılından sonra Vali Konağı olarak kullanılmıştır.

Kuzey-güney doğrultusunda “U” plan şemasında tek katlı olarak inşa edilmiştir. Baltık mimari üslupta inşa edilen yapının ana caddeye bakan doğu cephesinin dışa taşkın orta kısmı yuvarlak kemerli, içe çekik yan kanatlarda ise dikdörtgen formlu pencereler Neo-Barok üsluptaki volütlü akantlardan oluşan kilit taşları ile vurgulanmıştır.  

Neo-Rönesans etkili plasterler ile dikey olarak bölümlere ayrılan cephe Neo-Klasik üsluptaki metop ve triglifler ile Ampir üsluptaki dişli frizin yer aldığı parapet ile sonlandırılmış olup köşelerde yuvarlak kemerli alınlıklara yer verilmiştir.

19. yüzyıl sonları veya 20. yüzyılın başlarındaki Rus hâkimiyetinde inşa edilmiştir. 1980 yılındaki onarımdan sonra bir süre Kars Devlet Hastanesi olarak kullanılan yapı, günümüzde İl Sağlık Müdürlüğü’ne hizmet vermektedir. Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı ana mekân ve buna kuzeydoğu köşeden eklemlenmiş “L” planlı yan mekândan oluşmaktadır. Bodrum kat üzerine üç katlıdır. Yapının ana caddeye açılan batı cephesi, en hareketli cephe konumundadır. Dikdörtgen formlu pencereleri, korint başlıklı gömme sütunları, bitkisel motifli süsleme kuşakları, rozet ve madalyonları ile bu bina; Barok, Art Nouveau ve Baltık üsluplarla kaynaşarak Anadolu’daki Eklektik üslubun önemli bir temsilcisini meydana getirmiştir.

883 yılında inşa edilen yapı Kız Lisesi Binası olarak hizmet vermeye başlamıştır. 1903 yılında ikinci kat eklenmiş ve Rus Karargâh Binası olarak kullanılmıştır. Cumhuriyetin ilanına kadar Kız Lisesi binası olarak kullanılan yapı, 1923 yılından sonra Belediye Binası olarak hizmet vermiştir. 2005 yılında restore edilerek halen daha Kars Belediye Binası olarak kullanılmaktadır. Eğimli bir arazi üzerine “L” planlı olarak inşa edilen yapı bodrum kat üzerine iki katlıdır. Köşeye konumlandırılan yapının doğu ve güney cephesi anıtsal nitelikte olup Baltık mimari üslup özellikleri görülmektedir. Neo-Klasik üslupta düzenlenmiş olan cephelerde sütuncelerde iyon sütun başlıkları, pencerelerde Neo-Barok üslupta volütlü akantlardan oluşan kilit taşlarına yer verilmiştir. Giriş kapılarının üzerinde Art-Nouveau üslubunda yapılmış bitkisel bezemeli demir şebekeli balkonlar yer almaktadır. Ana giriş kapısının üzerinde Neo-Rönesans üslupta tasarlanmış olan alınlık yükselmektedir.

Kesin inşa tarihi bilinmeyen yapının Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında yaptırıldığı kabul edilmektedir. 1923 yılından sonra Kars Kız Mektebi olarak hizmet vermiştir. Mustafa Kemal Atatürk, 6 Ekim 1924 tarihinde Kars’a gelişi sırasında yapıyı ziyaret etmiştir. 1970 yılında Atatürk Çocuk Kütüphanesi olarak işlevlendirilen yapı günümüzde de aynı amaçla kullanılmaktadır. Kuzey güzey doğrultusunda dikdörtgen planlı ve iki katlı olarak inşa edilmiş olan yapının düzgün kesme taşlarla örülmüş ana caddeye bakan batı cephesi Neo-Klasik üslupta düzenlenmiştir. Yatay doğrultuda uzanan silmelerle katlar belirlenmiş olup her iki katta da basık kemerli dikdörtgen pencere uygulamasına yer verilmiştir. Alt katta kuzeybatı ve güneybatıda yer alan iki giriş kapısının önündeki sundurmalar ile üst katta orta kısımda yer alan balkon çıkıntısında Art-Nouveau üslubunda ajur tekniğinde yapılmış bitkisel bezemeli şebekeler yapıya hareketlilik katmıştır. Doğu cephesinde ahşap balkon çıkıntısı iki kat yüksekliğindedir.

Baltık mimarisinin büyüleyici atmosferinin en keskin detaylarına sahip olan Serhat Kalkınma Ajansı Hizmet Binası'nın kesin inşa tarihi bilinmemekle beraber, yapının Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında yaptırıldığı kabul edilmektedir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında Kars Ordu Evi olarak kullanılan yapı, günümüzde Serhat Kalkınma Ajansı tarafından kullanılmaktadır. Dikdörtgen planlı ve iki katlı olarak inşa edilen yapı köşeye konumlandırılmıştır.

Doğu ve kuzey yöndeki cepheleri Baltık mimari üslup ve bezeme öğeleri ile düzenlenmiştir. Giriş kapısının önünde kesme taştan yapılmış payelere oturan yuvarlak kemerli ve kırma çatı ile kapatılmış sundurma yer almaktadır.

Binanın üst kat cephesi, Neo-Klasik üsluptaki iyon nizamında sütun başlıkları olan çifte sütuncelerle bölümlere ayrılmıştır. Burada Neo-Barok üslupta volütlü akantlardan oluşan kilit taşları ile vurgulanan dar ve geniş dikdörtgen pencerelere yer verilmiştir. Art-Nouveau üslubunda yapılmış kabartma bitkisel motiflerin işlendiği kartuşlar katları ayırmaktadır.

Kesin inşa tarihi bilinmeyen yapının Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında yaptırıldığı kabul edilmektedir. 1970 yılına kadar Rus Konsolosluk Binası olarak kullanılmıştır. Kuzey-güney doğrultusunda eğimli arazi üzerine inşa edilen yapı, dikdörtgen planlı bodrum kat üzerine iki katlıdır. Pahlanarak keskinliği yumuşatılmış olan kuzeydoğu cephede Art-Nouveau üslubunda yapılmış bitkisel bezemeli, demir şebekeli ve köşeli balkon çıkıntısı yer almaktadır. Yapıda iki renkli taş işçiliği hâkim olup kontrast renklerin farklı dizilimiyle cephelerde hareketlilik sağlanmıştır. Neo-Barok üsluptaki kilit taşları heykelsi etki katmıştır. Cephe, aralarında küçük kulelerin yer aldığı parapetler ve bu parapetlerin arasındaki bitkisel bezemeli demir şebekelerle sonlandırılmıştır.

Kesin inşa tarihi bilinmeyen yapının Rus işgali döneminde 1878-1918 yılları arasında yaptırıldığı kabul edilmektedir. Cumhuriyetle birlikte bir dönem Ziraat Bankası tarafından kullanılmış ve 1984 yılında Öğretmen Evi olarak hizmet vermiştir. 2005-2014 yılları arasında ise Kafkas Üniversitesi Devlet Konservatuarı olarak kullanılmıştır. Baltık mimari üslupta inşa edilen yapı günümüzde İlim Yayma Cemiyeti Gençlik ve Kültür Merkezi olarak hizmet vermektedir. Baltık mimarisinin önemli temsilcilerinden olan yapı, doğu batı doğrultusunda caddenin köşesine konumlandırılmış, dikdörtgen planlı ve bodrum kat üzerine iki katlı olarak tasarlanmıştır. Binanın kuzeybatı köşesi pahlanarak yumuşatılmış ve dönem için karakteristik olan tepelik ile sonlandırılmıştır. Üst katta ise köşelere denk gelecek bölümlerde Art-Nouveau üslubunda balkon çıkıntılarına, pencerelerinin alınlık kısmında ise kabartma bitkisel bezemelere yer verilmiştir.

Tarihi dokusuyla ziyaretçilerin ilgisini çeken Yusuf Paşa Cami, Kuzeydeki taçkapısı üzerinde bulunan kitabeye göre Sultan IV. Mehmed zamanında, 1074/1663-64 yılında Beylerbeyi Seyyid Yusuf Bey tarafından yaptırılmıştır.

Özellikle cami içerisinde bulunan ahşap işçilikler tarih severler için mutlaka görmeleri gereken yerler arasındadır.

Cami; orijinal haliyle kareye yakın dikdörtgen planlı, ahşap destekli ve düz dam ile örtülü iken son onarımlarda aslına uygun olarak tamamen yenilenmiştir.

Mihrap nişi, bazalttan iki renkli taş işçiliğiyle kesme taş malzemelidir. Dikdörtgen bir çerçeve içerisinde sivri kemer formludur. Nişin içerisi beş köşeli olarak düzenlenmiştir.

Bina, giriş kapısı alınlığındaki kitabesine göre 1890 yılında inşa edilmiştir. 1923 yılından sonra Ticaret Borsası Binası olarak hizmet vermiştir. 1999 yılında restore edilmiştir. Günümüzde konut olarak kullanılmaktadır. Bina, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı ve tek katlıdır. İç mekân küçük bir hole açılan ve bu holden geçilen büyük bir salonun etrafında sıralanan birimlerden oluşmaktadır. Baltık mimarisinin önemli temsilcilerinden olan yapının batıya bakan cephesi eklektik üslupta tasarlanmıştır. Kuzey yöndeki yuvarlak kemerli büyük bahçe kapısı silmelerle vurgulanan üçgen alınlıkla sonlandırılmıştır. Ana giriş kapısının üzerinde yer alan alınlık kısmında Neo-Barok üsluptaki volütlü kemerler ve Neo-Klasik üsluptaki kasetler ile oluşturulan alınlık kısmında ise Ampir üslupta yapılmış perde motifleri ve inşa kitabesi mevcuttur. Cephe, saçak kısmında Ampir üsluptaki dişli frizlerle vurgulanarak bezemeli geniş bir parapetle sonlandırılmıştır. Doğu cephede ahşap bezemeli sundurma bulunmaktadır.

Kars Çayı üzerindeki köprünün Rus işgali zamanında yaptırıldığı bilinmektedir. Demir kafes biçimli olan köprü iki yanda kesme taş örgülü iki ayak üzerine oturmaktadır.

Kaleçi Mahallesi’nde, Kars Çayı’na hâkim bir tepede bulunmaktadır. Güney sur duvarları üzerindeki burçta yer alan kitabesine göre 12. yüzyıl ortalarında Saltuklulardan Melik İzzeddin’in veziri Firuz Akay tarafından yaptırılmıştır. Ancak saldırı ve savaşlarla sık sık tahrip olan kale birçok kez onarım geçirmiştir. Osmanlılar devrinde, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle 1548 yılında ve ardından Lala Mustafa Paşa’nın 1579 yılındaki büyük imar faaliyetleri esnasında tamir edilmiştir. Karadağ’ın en yüksek noktasına kurulan İç Kale, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir plan şemasına sahiptir. İçerisinde; kale mescidi ve türbesi yanı sıra koğuş, kışla, cephanelik, sarnıç gibi diğer birimler bulunmaktadır.

Kaleiçi Mahallesi’nde, Evliya Camii’nin doğusundaki büyük meydanda bulunmaktadır. Yapı orijinal haliyle 932-937 tarihleri arasında Bagratlı Emiri Abas tarafından Hz. İsa’nın on iki havarisine atfen yaptırılmış bir kilisedir. Düzgün kesme bazalt taş malzeme ile inşa edilen yapı, merkezi kubbeli ve yonca planlıdır. Kubbe kasnağının dış yüzeylerinde on iki havariyi simgeleyen insan rölyefleri bulunur. Kilise 1064 yılında Selçukluların Kars’ı fethetmelerinden sonra camiye çevrilmiştir. Rus işgali sonrası tekrar kiliseye çevrilen yapı, 1969-1980 yılları arasında müze binası olarak kullanılmıştır. 1994 yılında Kümbet Camii olarak tekrar ibadethane özelliği kazanan yapı, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce restore edilmiştir.

 Kaleiçi Mahallesi Saray Yolu Sokak’ta Evliya Camii’nin güneydoğusuna konumlanan türbe, güney cephesindeki kitabelere göre 1579 yılında Sultan III. Murad zamanında inşa edilmiştir. 1604 yılında Safeviler tarafından yıkılmış ve bunun üzerine 1617 yılında Sadrazam Mehmed Paşa’nın emriyle Derviş Mehmed adlı bir hayırsever tarafından yeniden inşa edilmiştir. 1878-1918 yılları arasındaki Rus işgali ve 1918 yılındaki Ermeni katliamlarında büyük tahribata uğrayan yapı, 1998’de onarım görerek tamamen yenilenmiştir. Kare planlı, üzeri kubbe ile örtülü türbeye güneyinden açılan bir giriş mekânından geçilmektedir. Türbeden günümüze özgün olarak sadece yapım ve onarım kitabeleri ulaşmıştır.

Kaleiçi Mahallesi, Âşık Murat Çobanoğlu Caddesi’nde bulunan caminin kesin inşa tarihi bilinmemekle birlikte, o dönem harap olan caminin yerine 1579 yılında Sultan III. Murad döneminde Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. 1617 yılında Sadrazam Mehmed Paşa tarafından tekrar onarım görmüştür. 1997 yılında minaresi haricinde tamamen yıkılarak özgün olmayan bir biçimde yeniden inşa edilmiştir. Camiden günümüze özgün olarak ulaşabilen minaresi kahverengi düzgün kesme taş malzemedendir. Kare kaideli, sekizgen pabuçluklu, silindirik gövdeli ve tek şerefeli bir forma sahiptir.

Kaleiçi Mahallesi’ndeki Eski Saray Sokak’ta, Evliya Camii’nin yaklaşık 50 m kadar kuzeydoğusunda bulunan Ulu Camii, kuzey cephesindeki kitabelere göre 1579 yılında Sultan III. Murad zamanında inşa ettirilmiştir. Cami, Sultan I. İbrahim döneminde 1643 yılında Kars Beylerbeyi Dilaver Paşa eliyle onarım görmüştür. 1773 yılında da Hacı İbrahim adlı bir kişi tarafından yeniden tamir edilmiştir. 1878-1918 yılları arasındaki Rus işgalinde silah deposu olarak kullanılmış ve 1918 yılında Ermeniler tarafından yakılmıştır. 1997 ve 2009 yıllarında onarımlar görerek tamamen yenilenmiştir. Cami, orijinal haliyle kareye yakın dikdörtgen planlı, ahşap destekli ve düz dam ile örtülü iken son onarımlarda tamamen yenilenmiş ve kubbeli hale getirilmiştir. Günümüze sadece cephe duvarlarından birkaç bölüm ve mihrabı gelebilmiştir. Kesme taş malzemeli mihrap nişi, dikdörtgen bir çerçeve içerisinde sivri kemer formludur.

Kaleiçi Mahallesi Mimar Oktay Ekinci Caddesi’nde, İç Kale’nin güney eteklerinde bulunmaktadır. Kesin inşa tarihi bilinmemekle birlikte, 1579 yılında Sultan III. Murad dönemindeki Lala Mustafa Paşa’nın imar çalışmaları esnasında yaptırıldığı tahmin edilmektedir. 1604 yılında, Safeviler’in işgali ile yıkılan cami, kitabesine göre 1646 yılında Vaizzadelerden Hacı İbrahim Halil tarafından yeniden yaptırılmıştır. 1915 yılında, Ruslar tarafından minaresi yıkılmış ve 1976 yılına kadar bakımsız ve harap bir durumda kalmıştır. Bu tarihte yeniden onarılarak ibadete açılmıştır. Son yıllarda yeni bir restorasyon geçirmiştir. Bazalttan ince ve kaba yonu taş malzemeden inşa edilen cami, yaklaşık kare planlıdır. Cephelerde yer yer devşirme malzemeye de rastlanır. Kuzeydeki taçkapısı sivri kemerli dar bir eyvan içerisinde basık kemerlidir. Kapı kemerinin hemen batısında, bugün için öndeki sundurmanın ahşap ayağı altında kalmış olan kitabesi bulunur. Caminin harimi dört ahşap sütun tarafından taşınan düz ahşap bir tavan ile örtülüdür. Ortadaki sütunlar, tavan göbeğinde kare bir alanı meydana getirir. Mihrap nişi, bazalttan kesme taş malzemeli ve dikdörtgen bir çerçeve içerisinde sivri kemer formludur. Nişin içerisi beş köşeli olarak düzenlenmiştir.

Kaleiçi Mahallesi’nde, Kars Kalesi’nin güney eteklerinde bulunmaktadır. Beylerbeyi Sarayı, 1579 yılındaki büyük imar faaliyetleri esnasında Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış ve 19. yüzyıl sonlarına kadar da aktif olarak kullanılmıştır. Rus işgali esnasında atıl duruma düşmüş ve zamanla metruk hale gelmiştir. 2017 yılında Kars Müzesi tarafından saray ve etrafında kazı çalışmaları yapılmış ve batısında temel seviyesinde saraya ait müştemilatlar ortaya çıkarılmıştır. Restorasyonu yapılan saray yapısı günümüzde otel olarak kullanılmaktadır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir alanı kapsayan saray, bodrum kat üzerine iki katlı olarak tasarlanmıştır.

18. yüzyıl sonları-19. yüzyıl başlarında Osmanlı konağı olarak inşa edilmiştir. 1852-1854 yılları arasında Kars Mutasarrıfı olarak görev yapan ve aynı zamanda da Namık Kemal’in dedesi de olan Abdullatif Paşa tarafından kullanılmıştır. 2006 yılında Kars Belediyesi tarafından onarılmıştır. Günümüzde yine Kars Belediyesi’ne bağlı olarak Halk Ozanları Kültür ve Sanat Evi olarak kullanılmaktadır. Özgün plan ve mimarisinden uzaklaşan yapı, temel seviyesindedir.

19. yüzyılda yaptırıldığı düşünülen konak, 19. yüzyıl Kars Valilerinden Ahmet Tevfik Paşa’nın kullanımından dolayı bu adla anılmaktadır. Dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. 2003 yılında restore edilen yapı günümüzde metruk haldedir. Ahmet Tevfik Paşa Konağı’nın kuzey ve doğusunda diğer Osmanlı evleri bulunmaktadır. Geleneksel Osmanlı konut mimarisini tekrarlayan bu evler tanımlanamayacak durumda olup tamamı metruk durumdadır.

Kars'ın eşsiz doğasının ve tarihi yapısının birbiri ile kucaklaştığı, Kars Kalesinin eteklerinde yer alan Otel Katerina Sarayı, kesin inşa tarihi bilinmemekle beraber Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında askeri bir bina olarak yaptırıldığı kabul edilmektedir.

Uzun bir süre Tugay Komutanlığı’na bağlı karargâh binası olarak kullanıldıktan sonra 1998 yılında Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin Dekanlık Binası olmuştur. 2017 yılından beridir de otel olarak hizmet vermektedir.

Baltık mimari üslupta inşa edilen yapı günümüzde Katerina Oteli olarak hizmet vermektedir. Kars Kalesi’nin kuzey yamacında Kars Çayı’nın hemen yanına konumlandırılmış olan yapı dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. Bina Neo-Klasik üslupta yapılmış, orta kanatta dışa taşıntı yapılarak girişi vurgulanmıştır.

Cephe yatay silmelerle katlara ayrılarak her iki katta da basık kemerli, kabartma kilit taşı ile vurgulanmış pencere açıklıklarına yer verilmiştir. Binanın köşeleri taşların girintili çıkıntılı olarak örülmesi ile hareketlendirilmiştir. Cephe düz silmelerden oluşan kornişler ile sonlandırılmıştır. İç mekân, girişte geniş bir hol ve bu hole bağlı koridorlardan oluşmaktadır.

Kesin inşa tarihi bilinmeyen yapının 1878-1918 yıllarındaki Rus işgalinde askeri konak olarak yaptırıldığı kabul edilmektedir. 1960’lı yıllarda konut olarak işlevlendirilen yapı, 2011 yılında Kafkas Üniversitesi tarafından Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Binası olarak kullanılmıştır. Baltık mimari üslupta doğu batı doğrultusunda dikdörtgen planlı ve tek katlı olarak inşa edilen yapı eklektik üslup özelliklerini yansıtmaktadır. Kuzey cephe Neo-Rönesans üsluptaki rüstik örgüsü ile oluşturulan payeler ile üç bölüme ayrılarak orta kısımda kapı açıklığı ve pencerelere yer verilmiştir. Pencereler Neo- Barok üslupta volüt şeklindeki kilit taşları ile vurgulanmıştır. Ahşap kanatlı asıl giriş kapısının üzerinde küçük pencere açıklığı ve önünde Art-Nouveau etkisinde yapılmış demir şebekeli sundurma yer almaktadır. Silmelerden oluşan kornişler ile sonlandırılan cephenin köşeleri alınlık ile taçlandırılmıştır.

Fabrika; 1878-1918 yıllarındaki Rus işgali esnasında, Rus ordusunun gıda ihtiyacını karşılamak için yapılmıştır. Üretim Tesisi, İdari Bina ve Depo olmak üzere üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Kars Çayı’na hâkim bir noktada, dağlık ve kayalık bir alanda bulunan üretim tesisi doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen şekillidir. Yaklaşık 90 m uzunluğa sahiptir. Tamamen betonarme olarak inşa edilmiş olup yuvarlak kemerli kapıları vardır. Ayrıca silindirik gövdeli büyük bacalara sahiptir. Bunun yaklaşık 20 m kadar aşağı kodunda ise yan yana İdari Bina ile Depo bulunmaktadır. İdari Bina kare ölçülerdedir ve tek katlı olduğu düşünülmektedir. Üst örtüsü yıkıktır. Düzgün kesme taş malzemelidir. Bunun hemen bitişiğindeki depo ise yaklaşık 90 m’lik uzunluğa sahiptir. Betonarmeden yapılmıştır.

 Kesin inşa tarihi bilinmeyen yapının Rus işgali döneminde, 1878-1918 yılları arasında bira fabrikası olarak inşa edildiği bilinmektedir. 1923 yılından sonra askeri hamam olarak kullanılmıştır. Günümüzde kullanılmamaktadır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen alana kurulmuş olan kâgir yapı tek katlı olarak inşa edilmiştir. Güneye bakan asıl cephede belirli aralıklarla açılmış dikdörtgen planlı basık kemerli iki giriş kapısı ve aynı forma sahip pencereler bulunmaktadır. Doğu ve batı cephesinde sadece pencere açıklıkları mevcuttur. Kalan izlerden yapının silmelerden oluşan saçakla sonlandırıldığı anlaşılmaktadır. Yapının üst örtüsü toprak dam şeklindedir. Binanın üzerinde, doğu yöndeki kapının üzerine denk gelecek şekilde küçük kare planlı bir blok yükselmektedir.

Kars Çayı üzerinde yer alan köprü, Karadağ Tepesi’ndeki tabyalar ile Çakmak Tepesi’ndeki tabyalar arasındaki yol bağlantısını kurmak amacıyla, o dönem Osmanlı ordusunda görev yapan İngiliz subay Albay Lake tarafından 19. Yüzyılda yaptırılmıştır. Bazalttan düzgün kesme taş malzemeyle inşa edilen köprü, üç yuvarlak kemerli göze sahiptir.

Kaleiçi Mahallesi’nde, Karadağ Tepesi’nde, Karadağ Tabyanın kuzeybatısında, Kars Çayı’na hâkim bir noktada bulunmaktadır. Sultan Abdülmecit döneminde, 1848-1853 yılları arasında Erzurum Valisi Zarif Mustafa Paşa tarafından kurulan komisyon tarafından yaptırılan tabya; yaklaşık kare planlıdır. Batıdan gelerek güneye doğru yönelen “L” şeklinde taş duvarla örülü bir savunma hendeği ile çevrelenmiştir. Tabya ana kurgusunun köşelerinde yarım yuvarlak planlı savunma mevzileri vardır. İçteki kışla binası ise doğu-batı doğrultusunda yönlendirilmiştir.